Theodore Willem Lodewijk baron van Heemstra

Verzetswerk en illegaliteit

1940-1945

    (1883-1945)       

 Baron van Heemstra, hoofdingenieur van het seinwezen te Nijmegen en beheerder van het grote district Nijmegen,  had namens de directie de opdracht om voedselbonnen en geld te verstrekken aan ondergedoken spoorpersoneel in Oost-Nederland. Als zodanig ging hij ook te werk in Nijmegen. Hij hield kantoor in een villa Spoorstraat 34, hoek Nassausingel ( ter hoogte van later de Tunnelweg). In maart 1945 werd hij tijdens de uitvoering van zijn opdracht aan de toen stakende spoormensen gearresteerd in Zutphen. Kort voor de bevrijding door Canadese troepen vermoordden blijkbaar  door woede en paniek bevangen Duitse SS-bewakers hem en acht andere gevangenen op 31 maart '45 aan de IJsselkade in Zutphen, en wierpen de lijken in de IJssel. Enkele dagen later konden de bevrijde Zutphenaren de lijken uit het water halen. De president van de Ned. Spoorwegen, ir W. Hupkes, herdacht bij zijn begrafenis in augustus 1945 in Amersfoort zijn grote verdiensten voor de Spoorwegen en het verzet. Het Nijmeegs spoorwegpersoneel heeft hem geëerd door zijn naam te laten plaatsen op de herdenkingsplaquette in station Nijmegen. Hij is postuum met het Verzetskruis onderscheiden.       Zijn carrière begon als volgt: in 1910 behaalde hij het ingenieursdiploma in Luik waarna hij als constructeur in dienst trad bij Siemens-Schuckert in Berlijn. In 1912 stapte hij over naar de Staatsspoorwegen in Nederland, en wel als adjunct ingenieur bij het Seinwezen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 meldde hij zich vrijwillig aan als 1e luitenant bij de artillerie. In 1918 volgde de bevordering tot reserve-kapitein. In 1919 werd hij geplaatst bij het Seinwezen in Zutphen als ingenieur; in 1925 volgde de benoeming bij het Seinwezen in Amersfoort. Na reorganisatie volgde de overplaatsing naar Nijmegen, waar hij na enige tijd Hoofdingenieur van het Seinwezen werd. Daar werd hij actief in het Verzet. Hij weerde NSB-ers, ondersteunde onderduikers bij het personeel tegen de Arbeitseinsatz en steunde de spoorwegstaking in september '44 en volgende maanden.

De moord op de IJsselkade in Zutphen wordt herdacht door een monument daar; zijn naam staat vermeld op stationsplaquette in Nijmegen.

Bron:  OGS; mededelingen van Th.W.L. baron van Heemstra (zoon), Baarn 1 febr. 2009; https://aanhendievielen.wordpress.com met foto; e-mail W. van Heemstra 20 juli 2012 met foto's; Spoor- en Tramwegen 31 jan. 1946