1940
-
-
-
-
1941
-
-
-
-
1942
-
-
-
-
1943
-
-
-
-
1944
-
-
-
-
1945
-
-
-
-
> 1945
-
-
-
-

Jodenvervolging

17/18 november 1942

Kitty de Wijze

Geboortebericht Kitty de Wijze

Gedenkplaat Kitty de Wijzeplaats

Kaatje de Wijze

 

Kaatje (Kitty) de Wijze, dochter van de veehandelaar Louis (Levi Mozes) en Lena de Wijze-Groenewoudt, kwam met het hele gezin (ouders en vier dochters) op 2 april 1932 naar Nijmegen vanuit Boxmeer. Kitty had drie zussen, Sybilla (Ellie), Johanna Jeannette (Joke) en Albertina (Tini). Kitty was verpleegster en werkte al stenotypiste.

Kitty gaf, net als haar zus Sybilla (Elly) privéles aan enkele Joodse leerlingen die niet meer naar school konden, zowel aan kinderen van de lagere school als HBS-leerlingen; zij stuurt een open sollicitatie in augustus 1942 om in aanmerking te komen voor een baan als onderwijzeres aan de Joodse School, die een vacature heeft na het vertrek van Goudsmit. Zie hiervoor: RAN OSAN 19_4460 (Joodse School en ook het artikel Van school gestuurd op Oorloginnijmegen.nl). Zij gaf thuis les aan twee leerlingen t.w. Margot van Embden - haar ouders konden het geld niet opbrengen om haar naar de Joodse meisjes HBS in Arnhem te sturen, en David Frank. David kreeg les in afwachting van het moment dat hij naar de Joodse HBS in Arnhem zou kunnen gaan, die was in 1941 kennelijk nog niet in werking.

Samen met 194 lotgenoten werden Kitty en haar jongere zus Joke op 17 november 1942 bij de grote razzia in Nijmegen op Joden opgepakt en de volgende dag naar Westerbork getransporteerd. Zij stuurden briefkaarten vanuit Westerbork en tijdens het transport naar Auschwitz op 12 december gooiden zij drie of vier briefkaarten uit de trein. Een van de kaarten, die ze sturen aan Herman van Beek, hun zussen Tini (Albertina), Elly (Sybilla) en de familie Leib in Kamp Westerbork, barak 70 is gevonden en in Haren onder Groningen op de bus gedaan. Citaat van een deel van de inhoud:

"Lieve Herman, Elly en Tini en fam. Leib.

We zijn hier met zijn 5-en bij elkaar, hebben ruimte genoeg en amuseren ons best. Ik hoop dat jullie het goed maakt en daar kunt blijven. Alles valt reuze mee. Straks krijgen we koffie. Je ziet, een reuzebediening. Daag! Vele kussen en omhelzingen. Kitty. Lieve allemaal, Zoals K schrijft is het hier in orde”. Ze trokken tijdens de reis voortdurend op met Max en Herman Nink en met Toos (Cato) van der Stam. Een andere kaart aan hun ouders schreven ze kort voor Nieuweschans. Daarin o.m.: We gaan dadelijk de grens over en ik wil jullie nog even goede dag zeggen. We zijn nog steeds in beste stemming en we zijn nu al zover dat we het interessant beginnen te vinden. Denk jullie er om we zullen steeds ons best doen en flink zijn. We zien elkaar gauw weer terug. Het hobbelt zo, ik kan haast niet schrijven.

We kussen en groeten ook van familie Nink. Kitty."

Op 12 december 1942 werd ze met Joke per trein (transport 42) gedeporteerd naar Auschwitz. Direct na aankomst 14 of 15 december werden beiden vermoord.

Naar haar is de Kitty de Wijzeplaats in Nijmegen vernoemd. Zij is het symbool geworden van de joodse Nijmegenaren die gedeporteerd werden en nooit meer terugkwamen. Zie ook de School TV-reportage door Martijn Vermeulen.

Bronnen: Nijmeegse Biografieën I, pag. 142-143; film Frank Eliëns,Drie Joodse Getuigenissen, Nijmegen 1995 (verhaal van Louis de Wijze(neef) over de familie De Wijze in de oorlog) ; Joods monument; video-portret(samen met Joke) in Huis van de Nijmeegse Geschiedenis; Oorloginnijmegen.nl en op deze site Drie families De Wijze - documenten.

 

Persoongegevens

Overlijdensgegevens

Naam:
K. de Wijze
Voornamen:
Kaatje
Roepnaam:
Kitty
Geslacht:
Vrouw
Nationaliteit:
Nederlandse
Geloof:
Nederlands-Israelitisch
Beroep:
steno-typiste en verpleegster
Burgerlijke staat:
ongehuwd
Adres:
Johannes Vijghstraat 60; eerder: Graafseweg 84
Woonplaats:
Nijmegen
 
Geboortedatum:
23-11-1920
Geboortedatum toevoeging:
Geboorteplaats:
Boxmeer
Datum:
15-12-1942
Datum toevoeging:
Overlijdensakte: Nijmegen, 1951, nr. 91
Leeftijd:
22 jaar

Plaats:
Oswiecim (P) = Auschwitz
Locatie:
Concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz
Begraafplaats:
Auschwitz
Omstandigheid:
vergast/vermoord
 
Categorie:
Burgers: Joden
Dossiernummer:

Grote razzia

Op 17 november 1942 begon de grote razzia in Nijmegen die tot doel had alle Joden op te pakken. 196 mensen werden uit hun huis gehaald door Nijmeegse politieagenten en naar het gebouw van de HBS aan de Kronenburgersingel overgebracht. De volgende dag vond het transport per trein naar het station Hooghalen plaats. Vanaf dat station moesten ze lopend naar het doorgangskamp Westerbork.

101 van hen werden al een week later naar Auschwitz gedeporteerd. In het totaal zijn 192 van de 196 opgepakte Joden in de concentratie- en vernietigingskampen vermoord of omgekomen door de ontberingen van dwangarbeid en mishandeling.

4 mensen overleefden de oorlog. Het echtpaar Tauber werd gered doordat de werkgever van Fritz Tauber hem onmisbaar verklaarde. Vervolgens lukte het Fritz en Helene om door onder te duiken uit handen van de Nazi’s te blijven. De 80-jarige Bianka Fraenkel-Wygodzinsky werd uitgewisseld met Duitsers in Palestina en Harrie van Geuns overleefde de concentratiekampen.

Foto: Het gebouw van de Gemeentelijke H.B.S. op de hoek met de Stieltjesstraat gezien vanuit het Kronenburgerpark door J.F. Kloosterman, uitgeverij Nijmegen – 1905 – Regionaal Archief Nijmegen, Publiek Domein.

Bronnen: Oorloginnijmegen; Fr. Eliëns, Nijmegen tussen bezetting en bevrijding, Zaltbommel 1995, p. 48 e.v. ; G. Luijters, In Memoriam, Amsterdam 2012, p. 311-315 ; Lennert Savenije, "In dienst van de Nieuwe Orde?" Jaarboek Numaga 2012, p.72 e.v.

Op 17 november 1942 begon de grote razzia in Nijmegen die tot doel had alle Joden op te pakken. 196 mensen werden uit hun huis gehaald door Nijmeegse politieagenten en naar het gebouw van de HBS aan de Kronenburgersingel overgebracht. De volgende dag vond het transport per trein naar het station Hooghalen plaats. Vanaf dat station moesten ze lopend naar het doorgangskamp Westerbork.

101 van hen werden al een week later naar Auschwitz gedeporteerd. In het totaal zijn 192 van de 196 opgepakte Joden in de concentratie- en vernietigingskampen vermoord of omgekomen door de ontberingen van dwangarbeid en mishandeling.

4 mensen overleefden de oorlog. Het echtpaar Tauber werd gered doordat de werkgever van Fritz Tauber hem onmisbaar verklaarde. Vervolgens lukte het Fritz en Helene om door onder te duiken uit handen van de Nazi’s te blijven. De 80-jarige Bianka Fraenkel-Wygodzinsky werd uitgewisseld met Duitsers in Palestina en Harrie van Geuns overleefde de concentratiekampen.

Foto: Het gebouw van de Gemeentelijke H.B.S. op de hoek met de Stieltjesstraat gezien vanuit het Kronenburgerpark door J.F. Kloosterman, uitgeverij Nijmegen – 1905 – Regionaal Archief Nijmegen, Publiek Domein.

Bronnen: Oorloginnijmegen; Fr. Eliëns, Nijmegen tussen bezetting en bevrijding, Zaltbommel 1995, p. 48 e.v. ; G. Luijters, In Memoriam, Amsterdam 2012, p. 311-315 ; Lennert Savenije, "In dienst van de Nieuwe Orde?" Jaarboek Numaga 2012, p.72 e.v.

Lees meer




Voor andere personen bij deze gebeurtenis kies:

Grote razzia

Meer dan een naam dankzij u. Heeft u informatie over of foto’s van personen op deze site, stuur deze dan naar ons via contact.