OORLOGSDODEN NIJMEGEN 1940 - 1945

Contact
Menu
1940
-
-
-
-
1941
-
-
-
-
1942
-
-
-
-
1943
-
-
-
-
1944
-
-
-
-
1945
-
-
-
-
> 1945
-
-
-
-

Bombardement 22 februari 1944 Nijmegen

22 februari 1944

Martinus Adrianus van Leth

 

Martinus (Tinus) was de zoon van Johannes A. van Leth en Catharina F. van Emmerik. Hij trouwde met Johanna Elisabeth ("Betje") Pothof en kreeg zeven kinderen, onder wie de zonen Hein en Antoon. Het gezin woonde in de Jodengas - een zijstraatje van de Stikke Hezelstraat - dat op last van de bezetter werd omgedoopt tot Florisgas. Hein trouwde in januari 1940 met Marie Tonk. Tinus was de eigenaar van van de Algemene Dienstverrichting en Glazenwasscherij Henco. In zijn vrije tijd vormde hij met zijn kinderen de muziekgroep de Martinio's, die in Nijmegen e.o. bekendheid genoot.

Medio 1943 dook Hein onder in de Ooij, omdat hij werd opgeroepen voor de Arbeitseinsatz. Eind 1943 werd Marie door de Duitsers opgepakt, omdat zij betrokken was bij een verzetsgroep in Beek-Ubbergen, die distributiebonnen aan onderduikers verstrekte en illegale bladen verspreidde. De kinderen van Hein en Marie, Martin jr.(*1941) en Sjaak, werden opgevangen door opa Martinus en oma Johanna tot aan het rampzalige bombardement van 22 februari 1944. Opa Martinus en oma Johanna raakten zwaar gewond. Oma overleefde, maar opa Martinus stierf enkele dagen later. Martin jr. en Sjaak overleefden het bombardement. Hun vader Hein kwam terug uit de Ooij om te helpen bij het reddingswerk in het brandende Nijmegen. Na "dolle dinsdag" 5 september 1944 werd  moeder Marie van Leth-Tonk onverwachts vrijgelaten door de Sicherheitsdienst en kon het gezin herenigd worden.

Bronnen:  Zoeklicht 2000, p.26; De Gelderlander 19 februari 2014: interview met kleinzoon Martin(*1941); collectie Bart Janssen met foto en rouwannonce;  Bart Janssen, Het verdriet van Nijmegen 1940-1945 blz 778 ev  PK

 

Persoongegevens

Overlijdensgegevens

Naam:
M.A. van Leth
Voornamen:
Martinus Adrianus
Roepnaam:
Tinus
Geslacht:
Man
Nationaliteit:
Nederlandse
Geloof:
rooms-katholiek
Beroep:
Glazen-en puiwasser
Burgerlijke staat:
gehuwd
Adres:
Jodengas 17= Florisgas 17 in 1943 zo hernoemd.
Woonplaats:
Nijmegen
 
Geboortedatum:
23-09-1886
Geboortedatum toevoeging:
Geboorteplaats:
Nijmegen
Datum:
06-03-1944
Datum toevoeging:
Leeftijd:
57 jaar

Plaats:
Nijmegen
Locatie:
Jodengas 17 (A)
Begraafplaats:
Daalseweg 08-01-08
Omstandigheid:
bombardement
 
Categorie:
Burgers
Dossiernummer:

Jodengas 17

Door het bombardement getroffen panden aan de Jodenberg, bezien vanuit de Lange Hezelstraat.

Het waren zware bommen uit Amerikaanse bommenwerpers die een groot deel van het Nijmeegse stadscentrum troffen, net nadat het sein veilig was gegeven. Dit 'gelegenheidsbombardement' was geen vergissing. Het stationsgebied van bezet Nijmegen was namelijk een van de "targets of opportunity" toen de doelen in Duitsland wegens slecht weer onbereikbaar bleken. Deze ramp kostte bijna 800 burgers het leven. 

 

Op de begraafplaats Graafseweg staat op de plek van het massagraf een monument en op het pleintje bij het stadhuis als gedenkteken de schommel, ongeveer op de plaats waar de Montessorikleuterschool stond, waar zoveel kinderen zijn omgekomen. In het stadhuis een wand met alle ca. 800 namen, voorzover die bekend waren in 2002. Op deze site zijn sinds 2007 alle aanvullingen en verbeteringen op de tot dan toe bekende gegevens ingevoerd.

 

In een "Big Week" in februari '44 wilden de Amerikaans Air Force en de Royal Air Force de Duitse oorlogsindustrie, vooral die van vliegtuigen, een genadeslag toebrengen door massale zware bombardementen. En juist op 22 februari '44 liep dat mis door plotseling verslechterende weersomstandigheden. De eskaders moesten terugkeren naar hun basis en toen ontstond een chaos in het luchtruim boven Duitsland en Nederland. Om hun bommen kwijt te raken zochten de vliegers conform hun instructies een "target of opportunity". Helaas voor Enschede, Deventer, Arnhem en Nijmegen zagen ze deze steden aan als mogelijk doel zonder te beseffen dat deze steden niet in Duitsland lagen. Vooral Nijmegen en Enschede werden zwaar getroffen. Zie ook de folder van de tentoonstelling Bommen op Burgers die van februari tot augustus 2014 te zien was in het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis.

 

Bronnen: (Frank Eliëns), Geraakt in het hart, Nijmegen 22 februari 1944 (Nijmegen 2000; Bart Janssen, De pijn die blijft (Nijmegen 2005); Joost Rosendaal, Nijmegen '44 (Nijmegen 2009); bidprentje voor alle slachtoffers op www.noviomagus.nl B 109 en op dezelfde site de namen van de slachtoffers en ca. 270 bidprentjes van slachtoffers; e-mail H.J. Hendriks 6.4.09 met foto van monument en massagraf-heuvel Graafseweg. Zie ook de documentaire van Ruud den Brok uit 2005 op YouTube. Op 22 februari 2020 onthulde wethouder Vergunst een overzichtsbord van de graven op de Begraafplaats Daalseweg.

Door het bombardement getroffen panden aan de Jodenberg, bezien vanuit de Lange Hezelstraat.

Het waren zware bommen uit Amerikaanse bommenwerpers die een groot deel van het Nijmeegse stadscentrum troffen, net nadat het sein veilig was gegeven. Dit 'gelegenheidsbombardement' was geen vergissing. Het stationsgebied van bezet Nijmegen was namelijk een van de "targets of opportunity" toen de doelen in Duitsland wegens slecht weer onbereikbaar bleken. Deze ramp kostte bijna 800 burgers het leven. 

 

Op de begraafplaats Graafseweg staat op de plek van het massagraf een monument en op het pleintje bij het stadhuis als gedenkteken de schommel, ongeveer op de plaats waar de Montessorikleuterschool stond, waar zoveel kinderen zijn omgekomen. In het stadhuis een wand met alle ca. 800 namen, voorzover die bekend waren in 2002. Op deze site zijn sinds 2007 alle aanvullingen en verbeteringen op de tot dan toe bekende gegevens ingevoerd.

 

In een "Big Week" in februari '44 wilden de Amerikaans Air Force en de Royal Air Force de Duitse oorlogsindustrie, vooral die van vliegtuigen, een genadeslag toebrengen door massale zware bombardementen. En juist op 22 februari '44 liep dat mis door plotseling verslechterende weersomstandigheden. De eskaders moesten terugkeren naar hun basis en toen ontstond een chaos in het luchtruim boven Duitsland en Nederland. Om hun bommen kwijt te raken zochten de vliegers conform hun instructies een "target of opportunity". Helaas voor Enschede, Deventer, Arnhem en Nijmegen zagen ze deze steden aan als mogelijk doel zonder te beseffen dat deze steden niet in Duitsland lagen. Vooral Nijmegen en Enschede werden zwaar getroffen. Zie ook de folder van de tentoonstelling Bommen op Burgers die van februari tot augustus 2014 te zien was in het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis.

 

Bronnen: (Frank Eliëns), Geraakt in het hart, Nijmegen 22 februari 1944 (Nijmegen 2000; Bart Janssen, De pijn die blijft (Nijmegen 2005); Joost Rosendaal, Nijmegen '44 (Nijmegen 2009); bidprentje voor alle slachtoffers op www.noviomagus.nl B 109 en op dezelfde site de namen van de slachtoffers en ca. 270 bidprentjes van slachtoffers; e-mail H.J. Hendriks 6.4.09 met foto van monument en massagraf-heuvel Graafseweg. Zie ook de documentaire van Ruud den Brok uit 2005 op YouTube. Op 22 februari 2020 onthulde wethouder Vergunst een overzichtsbord van de graven op de Begraafplaats Daalseweg.

Lees meer




Voor andere personen bij deze gebeurtenis kies:

Jodengas 17

Meer dan een naam dankzij u. Heeft u informatie over of foto’s van personen op deze site, stuur deze dan naar ons via contact.
Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen
info@oorlogsdodennijmegen.nl