1940
-
-
-
-
1941
-
-
-
-
1942
-
-
-
-
1943
-
-
-
-
1944
-
-
-
-
1945
-
-
-
-
> 1945
-
-
-
-

Jodenvervolging

1942-1944

Joodse Synagoge Gerard Noodtstraat 1942

Vervolgingsslachtoffers

Systematische vervolging, jacht op en deportatie van joden

Van juli 1942 tot september 1943 werd er systematische jacht gemaakt op joden. Zij werden gedeporteerd naar Westerbork of Vught en van daaruit tot medio september 1944 merendeels naar de vernietigingskampen. Alleen al op 27 november 1942 werden ca. 90 Nijmeegse joden in Auschwitz vergast. Tussen maart en juli 1943 werden in Sobibor 78 Nijmeegse joden omgebracht. In totaal zijn er meer dan 400 Nijmeegse joden in kampen en gaskamers  vermoord. Er zijn ca. 100 treintransporten gebruikt -- ±70 naar Auschwitz, ±20 naar Sobibor en ±10 naar Theresienstadt of Bergen-Belsen -- om de joden te vernietigen.

 De systematiek in de Vernichtungslager was als volgt: direct na aankomst van elke trein uit Westerbork werden de kinderen met hun moeders - om ze rustig te houden -, de vijftigplussers en de zieken-en-zwakken naar de "doucheruimtes" (lees:gaskamers) gedreven. De overgebleven mannen en vrouwen werden van een kampnummer voorzien en als slavenarbeiders afgebeuld tot de dood erop volgde, al of niet in de gaskamers.

Voor 'begraaflocatie' moet in de meeste gevallen gelezen worden: 'asput in...'  Alle hier vermelde aantallen joden, levend of dood, zijn op serieus onderzoek gebaseerd, maar geen onderzoeker pretendeert in dezen precieze aantallen te kunnen geven. De aantallen zijn naar beste kunnen en weten. Het Vernichtungslager Sobibor is na de gevangenenopstand in oktober 1943 met de grond gelijk gemaakt en zo veel mogelijk bewijsmateriaal over het bestaan van Sobibor is door de SS vernietigd. Auschwitz is bij de nadering van het Russische Rode Leger door de SS vanaf november '44 geleidelijk buiten gebruik gesteld: de gaskamers werden gesloten en opgeblazen, zoveel mogelijk joden werden weg gevoerd en/of vermoord, bewijsmateriaal werd verbrand. In januari '45 trok het Rode Leger het kamp in.

Van 1931 tot 1939 steeg het aantal joodse ingezetenen in Nijmegen van 462 naar 553. Van 544 in 1940 daalde het aantal tot 26 in 1945( gegevens Nat. Bevrijdingsmuseum Groesbeek). Voor de jodenjacht stelde de SS-er Antoine van Dijk, in september 1941 tot commandant benoemd van het Nijmeegse politiekorps, een aparte afdeling in, de "Politieke Dienst" genoemd, die uitsluitend fanatieke NSB-ers en overtuigde Nazi's zou herbergen zoals J.W.(Johannes) van Elferen, Willem Kaal, J.A.(Jacob) de Ruiter, Marinus Verstappen, G.W.(Willem) Wanders en A.H.(Anton) Wiebe. Voor elke gevangen jood kregen ze een premie, variërend van 7 tot 40 gulden. Van Dijk werd door het verzet geliquideerd. Zijn functie werd over genomen door de SS'er Johannes van Aperen. De  jodenjagers zijn na de oorlog voor hun misdaden berecht.

Zie Frank M. Eliëns, Nijmegen tussen bezetting en bevrijding, Zaltbommel 1995, p. 48 -68 ( met namenlijst van de omgebrachte joden en toelichting); Jozeph Michman e.a., Pinkas. Geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland, Antwerpen-Amsterdam 1985, p. 171-210, 477-482;   H.D. van den Bergh, Onse Joeden: Nijmegen en de geschiedenis van haar joden, Zaltbommel 2002; G.Thuring, Ereveld Vredehof, Groesbeek 2010, p. 36; www.joodsmonument.nl ; Ad van Liempt e.a., Jodenjacht. De onthutsende rol van de Nederlandse politie, Amsterdam 2011 [zie onder de bovengenoemde namen van de politiemannen]; Brandpunt TV 2 okt. 2011: "De Jodenjagers van Nijmegen"; Guus Luijters en Aline Pennewaard, In Memoriam. De gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen, Amsterdam 2012 (met alfabetisch namenregister, onderverdeling in genummerde transporttreinen en foto's van de slachtoffers), aanvullingen en correcties in Addendum, Amsterdam 2012; Lennert Savenije, "In dienst van de Nieuwe Orde? De Nijmeegse gemeentepolitie onder hoofdcommissaris A.J.M. van Dijk(1941-1943)" in: Jaarboek Numaga 2012,p.63-80

Personen

J Croonenberg

Jacques is een zoon van Jacob Croonenberg en Sara Groenteman-van Adelsbergen. Het gezin woonde in Amsterdam maar dook onder in Nijmegen. Op ......

K.E. Polak

Kurt was een zoon van handelaar in muziekinstrumenten Emil Polak (zie daar). Werd samen met zijn vader en zijn twee broers (Fritz Philip en ......

Zoeken op persoon bij deze gebeurtenis of bekijk alle personen als portrettengalerij

J Agsteribbe

Joseph Agsteribbe (1910-1944) was getrouwd met Betje Leeraar dochter van Lion Leeraar en Rosetta Katz. Joseph en zijn vrouw doken onder in N ......

Agsteribbe-Leeraar

Betje Leeraar was een dochter van Lion Leeraar en Rosetta Katz. Zij was gehuwd met Joseph Agsteribbe. Vanuit Amsterdam doken zij - samen met ......

J. Asser

Jan was de zoon van Tobias Michel Karel Asser (Nobelprijs voor de Vrede 1911) en Johanna Ernestina Asser. Jan had twee broers Carel Daniel H ......

S Bachrach

Salomon Bachrach en zijn gezin woonden in Arnhem. Hij was een zoon van Rapaël Bachrach en Saartje Cohen. In het Algemeen Politieblad in okto ......

L. Beem

Leo (Lazarus) Beem zoon van Hartog Beem en Rozetta Kaufman vestigde zich op 25-02-1936 in Nijmegen komende vanuit Arnhem. Hij was gehuwd met ......

L. Beem

Lazarus Beem was een zoon van Marcus Beem en Josephine Kaufman. Op 26 juni 1935 trouwde hij met Gerda Gimpel en sinds juli 1935 woonden zij ......

L. Bobbe-Frank

Lea was een dochter van Alexander Frank geb. 14-05-1897 te Nijmegen en van Alida Henrietta Bosman geb.19-02-1897 te Rotterdam. Het echtpaar ......

S. van Coevorden

Siegfried ( Fritz ) zoon van Ernst en Rachel van Coevorden woonde met zijn vrouw Martha van Kleef in Den Haag. In 1943 kregen zij een zoon E ......

J Croonenberg

Jacob Croonenberg was een zoon van Isaac Alexander Croonenberg en Sippora Hekster. Hij trouwde op 18 december 1929 met Sara Groenteman-van A ......

J Croonenberg

Jacques is een zoon van Jacob Croonenberg en Sara Groenteman-van Adelsbergen. Het gezin woonde in Amsterdam maar dook onder in Nijmegen. Op ......

S Croonenberg-Groenteman

Sara was een dochter van Abraham Machiel Groenteman en van Sientje van Adelsbergen-de Vries. Zij trouwde op 18 december 1929 in Amsterdam me ......

D.M. Dahl

De heer David Mozes Dahl geboren op 21 november 1880 te Nijmegen bevond zich in het Centraal Israelitisch Krankzinnigengesticht Het Apeldoor ......

E. Drielsma-Elte

Esther Drielsma-Elte was woonachtig in Elst. Haar zoon David bezat daar landbouwgrond en werd verplicht deze grond aan de Duitsers te verkop ......

O.I. Elsbach

Otto Isaäc Elsbach vestigde zich bij zijn ouders Salomon Elsbach en Elisabeth Elsbach-Gotschalk op 27-02-1932 in de Vredestraat 2 te Nijmege ......

D.S. Gersons

David Salomon Gersons zoon van Benjamin David Gersons en Betje Manasse trouwde op 20 oktober 1900 met Henriette Daniel geboren 9 november 18 ......

M. Gersons

Maurits Gersons vestigde zich op 24 oktober 1928 in Nijmegen komende vanuit Tilburg. Hij was getrouwd met Cato Rosalie van Emden; zij vestig ......

A. Glaser

Alexander woonde in het Centraal Isr. Krankzinnigengesticht Het Apeldoornse Bos. Hij was een broer van Louis Glaser zie elders op deze site. ......

M. de Haas-Leven

Mevrouw De Haas was sinds 23-12-1938 opgenomen in het Centraal Israelitisch Krankzinnigengesticht Het Apeldoornse Bos in Apeldoorn. Zij heef ......

S de Jongh

Salomon de Jongh was een zoon van Hartog Meijer de Jongh en van Hindelina van Menk. Hij trouwde op 5 november 1894 in Zutphen met Rosetje Sc ......

H. Kroon

Hildegard Kroon was een dochter van Samuel Kroon en Irma Katz uit Appingedam. Zij had een oudere broer Jozeph. Op 14-10-1940 kwam zij in Nij ......

S. Kuijt

Sal Kuijt was een zoon van Hartog Kuijt en Rebecca de Vries. Hij vestigde zich op 09-09-1938 in Nijmegen komende vanuit Amsterdam. In 1933 k ......

M.H. Lezer

Mozes Hijman Lezer was een zoon van Meijer Mozes Lezer en Marianne van Embden. Mozes vestigde zich op 20-02-1930 in Nijmegen komende vanuit ......

M Meiboom

Marie Meiboom was de jongste van de zeven kinderen van Salomon Meiboom en en Klaartje Polak. Van haar is weinig bekend. Zij woonde in Amster ......

L.S. Mendels

In Nijmegen werd op 10 juli 1943 een Joodse onderduiker opgepakt. In de stukken staat hij genoteerd als Mendels L.S. Zeer vermoedelijk gaat ......

J Mesritz

Joseph Mesritz was een zoon van Johanna Blom - geboren ong. 1842 overleden 24 december 1924 te Amsterdam - en Jonathan Mesritz schoenmaker v ......

J Mesritz-Meiboom

Jentje Meiboom was een dochter van Salomon Meiboom horlogemaker en Klaartje Polak. Salomon was geboren in Sleen op 13-8-1840 en ovl op 13-2- ......

E. Moreno-Peres

Esther Peres gehuwd in Constantinopel in 1906 met Ezdra Moreno - geb. 1874 te Sofia - verloor haar man door overlijden op 15 december 1912. ......

N. Pels

Nathan Pels kwam met zijn ouders - Nefthalie en Eva Pels-Koperenberg - op 09-03-1920 naar Nijmegen komende vanuit Hoensbroek. Hij verloofde ......

K.E. Polak

Kurt was een zoon van handelaar in muziekinstrumenten Emil Polak (zie daar). Werd samen met zijn vader en zijn twee broers (Fritz Philip en ......

L Polak

Leo was de zoon van Joseph Polak en Goldina Engels. Het echtpaar had een dochtertje op jonge leeftijd verloren. Leo was dan ook hun enig kin ......

M. Prins

Mozes Prins (geboren 1894) vestigde zich op 26 augustus 1936 in Nijmegen komende vanuit Tilburg. Van beroep was hij grossier in modeartikele ......

R. Prins-Rodrigues

Rosa Rodrigues was een dochter van Rebecca Rodrigues-Reindorp - zie elders op deze site - en van Mordechai Rodrigues ( 1867-1932). Rosa was ......

G.A.M.A. Rothe-Jacobi

Gertraud Jacobi was een dochter van Alfred Gustav Ludwig Jacobi en van Frieda Helena Lüdeke. Zij trouwde op 29 september 1934 in Berlijn met ......

E. Seemer-de Leeuw

Engelina Seemer-de Leeuw was in 1885 in Tiel getrouwd met Meijer Seemer . Zij waren neef en nicht. Meijer was van beroep eerste violist en c ......

B van Sister

Benjamin van Sister was een zoon van Isaac van Sister lompensorteerder en Saartje Benjamin Goudeketting. Hij trouwde op 27-jarige leeftijd m ......

L van Sister-Haagman

Lea Haagman geboren in Rotterdam op 6 juli 1917 was een dochter van Mietje Haagman-Ossendrijver en Louis Haagman. Zij trouwde op 1-11-1939 t ......

M. Sons

Mordechai Sons was een zoon van Levi Sons ( 1860-1936) en Esther Sons-Rodrigues ( 1857-1941). Hij had een broer Abraham Sons ( 1892-1942) en ......

S. Stahl

Salomon en zijn broer Joseph Talel waren vanuit Antwerpen naar Den Haag gekomen op 18 april 1931 waar zij enkele keren van woonadres verande ......

M van Thijn

Maurits van Thijn was een zoon van Lodewijk van Thijn en Betje van der Horst. Hij was afkomstig uit een familie van vleeshouwers. Hij trouwd ......

A.H. Velleman

Arno was de jongste zoon van Barend Velleman en Isabella Gotlieb. Het gezin dook in 1943 vanuit Amsterdam in Nijmegen onder maar werd verrad ......

G. Vyth

Gustav Vyth en zijn broer Marcus ( zie elders op deze site ) vestigden zich op 28-01-1937 in Nijmegen komende vanuit Kalkar. Beide broers ha ......

J. Vyth-Levor

Jenny Levor was de dochter van Kaufmann Levor en Zechina Wolfermann. Jenny en haar man Gustav Vyth vestigden zich in januari 1937 in Nijmege ......

S. Wallach

Samuel Wallach was getrouwd met Mathilde Kahn. Zij kregen voor zover bekend twee zonen en twee dochters t.w. de bekende sopraan Mathilde Wal ......

D. Werkendam

David Werkendam was een zoon van Salomon Werkendam en Frederika Mok. Hij trouwde in Amsterdam op 26 januari 1938 met Antje Rozendal geboren ......

J. Zaligman

Jacob Zaligman werkte samen met zijn vader Benjamin in hun textielwinkel in Meppel op het Prinsenplein 19. Zij gingen met de transportfiets ......

Ch. S. Zwarenstein

Charly Salomon was de oudste zoon van Salomon Zwarenstein en Helena Rubens. Charly Zwarenstein geboren in Nijmegen vestigde zich op 02-01-19 ......

Uitgebreid zoeken

Achternaam
(zonder voorvoegsel):

Details Naam Woonplaats Geslacht Geboortedatum Overlijdensdatum Nationaliteit Geloof Burgerlijke staat Geboorteplaats Geboortenaam Adres Overlijdensplaats Doodsomstandigheid Gebeurtenis Oorlogscategorie
Details Naam Woonplaats Geslacht Geboortedatum Overlijdensdatum Nationaliteit Geloof Burgerlijke staat Geboorteplaats Geboortenaam Adres Overlijdensplaats Doodsomstandigheid Gebeurtenis Oorlogscategorie